بلوک های سبک یونولیتی

بلوک های یونولیتی «پلی استایرن» مدتی است که برای ساختمان سازی در تهران و در آپارتمان های بلند به دلیل سبکی و کم هزینه بودن مورد استقبال انبوه سازان قرار گرفته است. این بلوک ها در دو نوع «قابل اشتعال» و «غیر قابل اشتعال» در بازار عرضه می شوند. وزن هر قطعه بلوک سیمانی که در ساختمان سازی به کار می رود، ۱۵ کیلوگرم است، در حالی که وزن بلوک های یونولیتی بسیار ناچیز است و تا اندازه بسیار زیادی موجب پایین آوردن وزن ساختمان می شود. با وجود پوشش نسوزی که زیر و روی این بلوک را محصور کرده است، در صورت آتش سوزی در ساختمان، این بلوک ها تنها تا ۲۰ دقیقه تاب مقاومت در برابر حرارت را دارند. ایمنی اماکن مسکونی در برابر حریق و حادثه از جمله مواردی است که باید از نظر ایمنی شهری مورد توجه قرار گیرد. در ایمنی یک ساختمان موارد زیادی نقش دارد که می توان به مصالح به کار رفته در آن به عنوان یکی از مهم ترین موارد اشاره کرد. معاون امور عملیاتی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران در این باره می گوید: بسیاری از مهندسین معمار بلوک زلزله، عایق بندی و افت صدا در ساختمان سازی به کار می برند و این یونولیت ها به دلیل کم حجم بودن و هزینه پایین در قسمت های مختلف ساختمان و به خصوص در کف سقف ها به کار برده می شوند. ولی مواد شیمیایی به کار رفته در این بلوک ها غیر استاندارد و بسیار زیان آور است.

مقدمه:

گویا سازمان آتش نشانی، غیراستاندارد و خطرناک بودن این بلوک ها را طی مکاتباتی به وزارت مسکن و مرکز تحقیقات مسکن اعلام کرد تا جلوی کاربرد و استفاده آن در ساختمان سازی گرفته شود. ولی طی در چند سال اخیر شاهد خسارات مالی و جانی ناشی از استفاده از این بلوک ها بوده ایم. بلوک های «پلی استایرن» به دلیل سبکی وزن خود، وزن نهایی ساختمان را کم می کنند، به همین دلیل در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند. بلوک های مذکور نقش باروری ندارند و به همین دلیل در برابر زلزله ایمن هستند. اما این بلوک ها، در برابر آتش به راحتی حجم خود را از دست می دهند و تنها اشکال این بلوک ها، کمی مقاومت در برابر حرارت و شعله وری آنها است. در صورتی که از جنس مرغوب این بلوک ها در ساختمان سازی استفاده شود، در برابر آتش مقاوم تر خواهند بود.

ممنوع یا مجاز:

سعید بختیاری عضو هیأت علمی «مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن» در خصوص کاربرد این بلوک ها در ساختمان سازی می گوید: هنوز ما تجربه لازم و کافی در زمینه استاندارد بلوک های یونولیتی «پلی استایرن» نداریم و چون به نتیجه قطعی در این زمینه نرسیده ایم، نمی توانیم ادعا کنیم کاربرد این مصالح در تمامی ساختمان ها ممنوع و یا مجاز است و در حال حاضر استانداردها، ضوابط، تجهیزات و آزمایشگاه های مربوط به استاندارد کردن این بلوک ها فراهم شده است.

در ایران نه تنها این نوع از مصالح ساختمانی بلکه تعداد بی شماری از مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد که از استانداردهای اجباری برخوردار نیستند و همچنان در ساختمان سازی به کار می روند.

با توجه به بحران خیز بودن تهران در ساختمان سازی نباید از بلوک های قابل اشتعال استفاده شود و نوع غیرقابل اشتعال این بلوک ها نیز با رعایت ضوابط محدود شود تا از حریق های گسترده در ساختمان ها جلوگیری شود. همچنین انبار و نگهداری این مواد به دلیل واکنش هایی که ممکن است داشته باشند، بسیار خطرناک است و تاکنون شاهد مواردی از حریق انبار این بلوک ها بوده ایم.

جالب اینکه این بلوک ها برخلاف تصور و ذهنیت برخی از کارشناسان، به دلیل یکپارچه نبودن در برابر ضربه کوبه ای اثرات مثبت ندارند و بر عکس در تقویت صدا اثرگذار خوبی هستند.

 تردید در عایق بودن

یک مقام مسئول در موسسه استاندارد نیز در خصوص وضعیت استاندارد بلوک های «پلی استایرن» گفت: تدوین استاندارد این بلوک های ساختمانی به دلیل تایید خطرناک و سمی بودن، در اولویت کاری برنامه های این موسسه قرار گرفته است.

او می گوید: نشست ها و جلسات متعددی در خصوص بررسی این موضوع تاکنون با حضور موسسه استاندارد، وزارت مسکن و وزارت صنایع در مرکز تحقیقات وزارت مسکن برگزار شده است و در جلسه نهایی که به همین منظور در اوایل خرداد ماه سال جاری در این مرکز تشکیل شد، تصمیمات قطعی و نهایی در خصوص اجباری شدن استاندارد بلوک های «پلی استایرن» گرفته و اعلام شد. این مقام مسئول در موسسه استاندارد افزود: در صورت اجباری شدن استاندارد این بلوک ها، وزارت مسکن اخطار لازم را به کلیه سازمان های درگیر با کاربرد این مصالح خواهد داد تا جلوی استفاده و کاربرد این بلوک ها گرفته شود.

مسئول گروه کارشناسان صوت مرکز تحقیقات وزارت مسکن نیز در خصوص کاربرد بلوک های یونولیتی «پلی استایرن» در ساختمان با انگیزه کاهش و افت صدا می گوید: این بلوک ها نمی توانند تاثیری در کاهش صدا داشته باشند اگر چه در ساخت این بلوک ها یونولیت به کار رفته است ولی تنها به این دلیل نمی تواند عایق صوت باشد و شاهدیم که به راحتی صدا را از خود عبور می دهند. برای کاهش صوت به چگالی نیاز است و بلوک های سیمانی از چگالی بالایی برخوردار هستند. یونولیت جاذب صوتی بهتری نسبت به بتون است و عایق صوت برتری محسوب نمی شود و به همین دلیل یونولیت به تنهایی تاثیری در افت صوت ندارد.

به گفته کارشناسان تنها در صورتی که بین دیوار دو جداره یونولیت به کار رود، افت صوتی افزایش می یابد.

همچنین عایق های حرارتی هم به تنهایی عایق صوت نیستند و در صورتی که داخل سیستم قرار بگیرند، می توانند موجب کاهش صوت شوند.

بلوک های سبک پرلیتی

درتولیداین بلوک از پرلیت وسایرموادمصرفی درجه یک استفاده میگردد که از نظر وزن وعایق در میان انواع بلوکهای موجود در بازار بسیار سبک وعالی می باشند وباتوجه به سبکی وراحتی نصب بلوک های پرلیتی سرعت اجراء را چندبرابر افزایش می دهد وازقیمت اجراء وحمل وتعداد کارگر ومصالح مصرفی می کاهد. همچنین باتوجه به عایق بودن بلوک پرلیتی دربرابر سرماوگرما علاوه برصرفه جوئی درتجهیزات وتاسیسات در سطح حرارتی وبرودتی موجب کاهش قابل ملاحظه مصرف انرژی خواهد بود.

از مزایای این بلوک ها می توان به وزن کم، عایق صوتی حرارتی، ضد اشتعال بودن، قابلیت برش و میخ پذیری، ریزش کم، فساد ناپذیری، مقاومت بالا، قابلیت رنگپذیری، قابلیت اتصال با انواع ملات اشاره کرد.

پرلیت در واقع یک نوع سنگ سیلیسی (Siliceous Rock) است که از دسته شیشه های آتشفشانی (Volcanic Glass) بوده و می تواند با حرارت کافی، چهار تا بیست برابر حجم اولیه خود منبسط شود. انبساط پرلیت با حرارت، به دلیل وجود %6-2 آب در ساختار سنگ اولیه پرلیت است. با حرارت دادن پرلیت، آب تبخیر شده و میلیون ها حباب بسیار ریز و محبوس در ساختار پرلیت ایجاد می کند و به این ترتیب ساختار پرلیت تبدیل به ساختاری متخلخل با سلول های بسته شده، حجم آن به شدت افزایش یافته و رنگ آن از سیاه یا خاکستری تیره به سفید تغییر کند. ساختار متخلخل با حباب بخار محبوس در آن، ضریب انتقال حرارت بسیار کمی داشته و ساختاریست ایده آل برای عایق. برای مصارف عایق کاری، پودر پرلیت درون قالب ریخته شده و حرارت زیادی می بیند و با انبساط، به شکل قالب در می آید. اسلب ها و پیش فرم های لوله ای و نیم لوله ای پرلیت برای مصارف عایق کاری در بازار موجود هستند. همچنین به وفور از پودر پرلیت در عایق کاری و مصارف بسیار متنوع صنعتی دیگر استفاده می شود.

قابلیت انبساط پرلیت باعث می شود که بتوان عایق های پرلیتی را با چگالی های بسیار متنوع، از 50 کیلوگرم بر مترمکعب تا 300 کیلوگرم بر مترمکعب تولید کرد. از آنجایی که پرلیت طبیعتا از دسته شیشه هاست، ماده ای خنثی محسوب شده و به طور طبیعی pH آن 7 است.

کاربری عمده عایق های پرلیتی، عایق کاری گرم برای تجهیزاتی است که عموماً بالای 125⁰C کار می کنند، مانند مخازن روغن، گاز و بخار، مبدل های حرارتی، خطوط لوله کشی بخار، دیگ ها و بویلرها، اگزوزها و غیره. همچنین هنگامی که در سیستمی آب نفوذ کرده به سیستم عایق کاری احتمال صدمه زدن به سیستم را دارد، از عایق ها پرلیتی استفاده می شود. به خاطر دامنه دمایی وسیع پرلیت، می توان از پرلیت در عایق کاری خطوط فوق سرد و Cryogenic نیز استفاده کرد.

مانند هر ماده دیگری در طبیعت، ضریب انتقال حرارت پرلیت نیز با افزایش دما افزایش می یابد که نمودار زیر این امر را نشان می دهد. توجه شود که واحد ضریب انتقال حرارت بر حسب سیستم انگلیسی است.

ترکیب شیمیایی

پرلیت، علاوه بر خواص عایق حرارتی، خواص آکوستیک و ضدآتش خوبی نیز از خود نشان می دهد. همچنین از پودر پرلیت در صنایع بسیار متنوع و مختلفی از کشاورزی و صنایع غذایی گرفته تا تمیزکننده های شیمیایی و لاستکی سازی استفاده می شود.

عمده زمینه های کاربری پلیت را می توان به صورت جدول زیر خلاصه کرد:

لازم به ذکر است که ماده اولیه پرلیت، تجدید پذیر نیست، بدین معنی که منابع پرلیت در جهان محدود است. تخمین زده شده است که مقدار پرلیت موجود در جهان در کل 700 میلیون تن می باشد. کشورهایی که به تولید عایق های پرلیتی یا پودر پرلیت مبادرت می ورزند عبارتند از: آمریکا، ترکیه، چین، یونان، ژاپن، مجارستان، ارمنستان، ایتالیا، فیلیپین و مکزیک.

کاربری پرلیت

• به علت حجم زیاد و وزن کم پرلیت، از پلیت بیشتر به عنوان عایق فله ای در پرکردن فضاهای بسیار حجیم استفاده می شود. به خصوص در عایق کاری سقف ها در ساختمان سازی، بسیار ا ستفاده می شود.
• استفاده از پودر پرلیت در فضای بین بلوک ها و آجرهای مشبک در ساختمان سازی
• استفاده در خطوط فوق سرد و Cryogenic، یخچال ها، سردخانه ها و خطوط انتقال گاز های مایع.
• استفاده در کاربری های گرم، مخازن، تانک ها، خطوط انتقال مایعات و گازهای داغ
• استفاده از پودر پرلیت در ترکیب بتون به طوری که بتون سبک، ضدآتش و عایق حرارتی تولید می شود.
• استفاده های متنوع پودر پرلیت در صنایع کشاورزی، پلاستیک و لاستیک سازی، چسب سازی، تمیزکننده ها و پاک کننده ها، صابون، صنایع غذایی و ….

مزایای پرلیت

• اشتعال ناپذیر
• مقاومت در مقابل آتش سوزی و عدم اشتعال پذیری
• خواص آکوستیکی مطلوب
• دامنه وسیع دمای کاری
• مناسب برای عایق کاری مصارف فوق گرم و فوق سرد
• ماده خام پرلیت حالت پودری دارد که می توان از آن در کاربری های بسیار متنوعی استفاده نمود
• هیچ گونه خطری برای سلامت فردی و محیط زیست ندارد
• نصب آسان
• پایداری ابعادی بسیار خوب
• هزینه بسیار پایین ماده اولیه

معایب پرلیت

• قابل حل در بازهای بسیار قوی در درجه حرارت های بالا
• بسیار کم در آب حل می شود