پرليت كشاورزي-باغباني، سنگ آتشفشاني منحصر به فردي است كه حجم آن در دماي حدود 900 درجه سانتيگراد بيش از 13 برابر افزايش مي‌يابد. اين سنگ در اثر حرارت به ماده‌اي بسيار سبك ، استريل و سفيد تبديل مي‌شود.
هر ذرّه از پرليت منبسط شده، حاوي سلول‌هاي ريز هوا و حفره‌هاي متعدد و چند لايه است. كه شرايط مساعدي براي ريشه‌زايي و رشد گياهان فراهم مي‌آورد.
پرليت كشاورزي-باغباني با زبري ذاتي خود، حداقل ذرّه‌اي بسيارمناسبي دارد كه تهويه عالي و بازدهي بالاي مخلوط خاك را موجب مي‌شود؛ همچنين به دليل داشتن سطح وسيع، رطوبت قابل ملاحظه‌اي را در خود ذخيره كرده، آن را به بهترين شكل براي رشد و تكثيرگياه آزاد مي‌كند.
اين نوع پرليت مادّه‌اي بي‌بو و از نظر شيميايي خنثي است كه فاقد كاهش يا افت كميت بوده، بسيار سبك مي‌باشد. اين سبكي موجب به‌دست آمدن مخلوط هاي خاك یكنواخت و سبك وزني از پرليت و پيت (Perlite-Peat) مي‌شودكه در مقايسه با خاك هاي طبيعي وزن بسياركمي دارد.
اين محصول در تركيب بيشترتقويت‌كننده ها، كودهاي آلي(كودهاي حيواني و گياهي)، پوسته ياخاك اره مورد استفاده قرار مي‌گيرد و در اندازه‌هاي مختلفي موجود است.
دامنه وسيع سايز ذرات، اين امكان را مي‌دهدكه خاك را براي رشد انواع مختلفي از گياهان در تمامي مراحل رشد آنها از تكثير در محيط هاي كوچك تا شاسي‌هاي بزرگ سازگار كند.
پرلیت کشاورزی کاملا آبیاری شده، تنها 640 کیلوگرم بر متر مکعب وزن دارند. خاک کاملا آبیاری شده 1600 تا 2000 کیلوگرم بر متر مکعب وزن دارد.که می توان وزن محیط کشت را با استفاده از مخلوط های ترکیبی پرلیت کشاورزی و یک افزودنی دیگر نظیر پیت،کمپوست یا کودهای آلی، به عنوان خاک محل کشت تا 60% کاهش داد.
نگهداری آب و غذای گیاه و تامین اکسیژن کافی برای ریشه
پرلیت کشاورزی قادر است 3 تا 7 برابر وزن خودش آب جذب و نگهداری کند و دچار آبگرفتگی نشود. در عین حال، مِی تواند ظرفیت نگهداری مواد غذایی محلول را نیز افزایش داده و از خروج مواد غذایی محلول در اثر آبیاری های مکرر پیشگیری نماید از سوی دیگر ساختار میکروسکوپی ذرات پرلیت به گونه ای است که با داشتن حفرات و تخلخلهای چند لایه قادر است حتی در حالت اشباع از آب نیز حداقل 20% از تخلخل مفید خود را در خاک حفظ کرده واز این طریق تبادل هوا و اکسیژن را نز در محیط کشت افزایش دهد.
صرفه اقتصادی بلندمت
پرلیت کشاوری یکی شیشه آتشفشانی انبساط یافته است. بنابراین برخلاف مواد آلی، پوسیده نخواهد شد و خواص مخبت خود را برای مدتهای طولانی در خاک حفظ می کند.
بی اثر بودن از نظر شیمیایی
پرلیت کشاورزی اساساً پی اچ نزدیک به خنثی داشته و در اکثر محیط های طبیعی غیرقابل حل می باشد. از اینرو تغییر قابل ملاحظه ایی در قلیائیت یا اسیدیته محیط کشت ایجاد نمی کند.
پرلیت برای بهبود بخشیدن خاک های عادی و آماده سازی خاک برای کشت
پرلیت را می توان به تنهایی با در ترکیب با کودهای آلی، به میزان 15 الی 35 درصد حجمی خاک تازه به شرح زیر استفاده نمود:
مرحله 1: خشم زدن خاک دست نخورده با تراکتور، و بیل زدن یا چنگک زدن خاک تا عمق 15 الی 30 سانتیمتر.
مرحله 2: پرلیت را به ضخامت 5.1 تا 5 سانتیمتر روی زمین بگسترانید. برای آماده سازی کاملتر خاک، می توانید بر روی اینقدار پرلیت، 5.1 تا 5 سانتیمتر هم لبه ایی از مواد ارگانیکی بهبود دهنده خاک نظیر (کودهای آلی) اضافه نمائید.
این مواد می توانند پیت، کمپوست، خاک بگ و یا خاک اره، تراشه چوب یا پوسته درختان، داای ترکیبات نیتروژن باشند.
برای زمینی که قبلاً پر از درختچه ها یا درختان بوده سفارش می شود که پرلیت به میزان حداقل 3.1 حجمی آن با اصلاح کننده آلی (کود آلی) و خاک طبیعی مخلوط شود (یعنی نسبت حجمی پرلیت: کود: خاک، مساوی 1:1:1 باشد).
پرلیت برای کاشت دیم و ایجاد فضاهای سبز
مرحله 1: شخم زدن با تراکتور، بیل زدن یا چنگک زدن خاک تا عمق 15 الی 30 سانتیمتر.
مرحله 2: پرلیت را به ضخامت 5.1 تا 5 سانتیمتر روی زمین بگسترانید. اگر خواسته باشید می توانید 5.1 تا 5 سانتیمتر کود گیاهی یا تراشه چوب و خاک اره تثبیت کننده نیتروژن (با اندازه یک چهارم اینچ یا حدود 0.65 سانتیمتر) به آن اضافه نمائید.
مرحله 3: پرلیت وکود آلی بطور کامل با خاک مخلوط شود.
مرحله 4: آب پاشی کرده وزمین را برای مسطح شدن غلتک بزنید تا قبل ازکاشتن هموار و تراز شود. بذرپاشی کرده و سپس بذرها را با لایه ایی از مخلوط پرلیت و پیت یا کود بپوشانید.
بیوتکنولوژی گیاهی و باغبانی در اسکاتلند (کشت محصولات هیدروپونیک با استفاده از پرلیت)
بیش از 20 سال است که اکثر نواحی دره سه لیده دراسکاتلند، مرکز پیشرفته ای برای تولید گوجه فرنگی گلخانه ای در این منطقه شده است. درهر حال، چندی پیش بالا رفتن سریع هزینه های کارگری و سوخت، و شدت فزاینده رقابت کالاهای وارداتی باعث شد تا کاهش جدی در سطح زیر کشت گلخانه ای روی دهد.
امروز شانس مجددی برای عمل آورندگان گوجه فرنگی در این منطقه به وجود آمده است. کسانی که از سال های سخت رقابت به سلامت گذشته اند، اصلاحات اساسی در روش های از مد افتاده وکم بازده (کشت در پشته های خاکی) بوجود آورده اند. آن ها هر پیشرفت تکنیکی حاصل از تحقیقات وتوسعه را در زمینه روش های نوین غذا رسانی به محصول، ذخیره انرژی، کنترل رایانه ای محیط، محافظت کشت و پرورش گیاه به کار گرفتند. اما، بزرگترین تغییر در این میان، تطابق آن ها با یک مفهوم جدید کشت بوده است.
سیستم کشت هیدروپونیک
سامانه های کشت بدون خاک بر نسل جدیدی از مواد محیطی ریشه که خنثی، استریل و یکنواخت باشند، نظیر پرلیت منبسط شده و پشم سنگ پایه ریزی شده اند. این مواد که گیاهان کاملا به آب، مواد معدنی و اکسیژن آنها وابسته هستند، صرفاً به عنوان محیطی حمایت کننده برای محلول های غذایی عمل می کنند. در حالت خاصی از کشت هیدورپونیک، غیاب کامل فاکتورهای جام مطرح است و محلول غذایی خود به عنوان محیط ریشه ای نیز عمل می کند.
بنابراين پرليت منبسط به دليل خصوصيات زير محيط مناسبي جهت رشد گياهان ايجاد مي‌نمايد:
– اصلاح سيستم هوا دهي و آب دهي خاک
– قدرت نگهداري آب و مواد غذايي در خود و تغذيه مداوم گياه
– دارا بودن PH خنثي (7.5-6.5) و عدم اختلال در رشد طبيعي گياه
– عدم ايجاد تغيير ناگهاني در دماي خاک
– استريل بودن از نظر بهداشتي و جلوگيري از اثرات منفي گياهان هرز و حشرات موذي
– دارا بودن ترکيبي مشابه ترکيب شيميايي مواد تشکيل دهنده خاک و عدم ايجاد اختلال در ساختمان خاک
– نفوذ و پخش يکسان آب در خاک در حضور پرليت
– بهبود عمل تهويه خاک در حضور پرليت
رقيب اصلي پرليت در باغباني و کشاورزي ورميکوليت است و انتخاب هر يک از اين ها بستگي به عواملي نظير قدرت حفظ و نگهداري آب، خاصيت خنثي بودن، تخلخل خاک، قيمت، قابل دسترس بودن، کيفيت و استمرار قابليت مهيا شدن در زمان زياد دارد. اختلاط مناسب و مطلوب پرليت با کودهاي شيميايي و خاک برگ عامل مهمي در رشد و تکثير گياهان مي باشد. اين مخلوط تهيه شده، زهکشي بسيار عالي در خاک بوجود آورده و رطوبت را در خود حفظ مي‌كند و از ضعيف شدن ريشه و از بين رفتن آن در هنگام قلمه زدن يا کاشتن جلوگيري مي‌كند. مخلوط مزبور به عنوان عامل رشد گياهان گلداني نيز مورد استفاده قرار مي‌گيريد و از پرليت مخلوط نشده در ته گلدان ها جهت زهکشي خوب استفاده مي‌شود. در گذشته تنها از پرليت هاي دانه درشت در مخلوط هاي پرليت با کودهاي آلي و خاک برگ استفاده مي شد ولي امروزه از پرليت هاي دانه ريز نيز به طور گسترده اي استفاده مي‌شود بخصوص در مواقعي که قابليت نگهداري آب بيشتر مورد نياز باشد.
خاکهای پرلیت
اغلب پروش دهندگان عمده و حرفه ای گل و گیه می دانند که منافع استفاده از خاک با کیفیت بالا کاملاً ارزش پرداختن مقداری بهای بیشتر را دارد. خاک مناسب با ایجاد کیفیت بهتر، رشد سریعتر و به حداقل رساندن ضایعات، میزان سود حاصله را افزایش می دهد. خاک های سفارشی با ترکیب پرلیت کشاورزی – باغبانی مخلوط های یکدستی از پرلیت درجه دانه درشت – متوسط الک شده و یک افزودنی دیگر نظر پیت ریزدانه عمل آوری شده هستند که برای تمام منظورهای گل کاری مناسب می باشند. در بعضی موارد می توان مستقیماً از کیسه های حاوی مخلوط استفاده نمود، بدین ترتیب هزینه های نیروی کار و تجهیز گلخانه به حداقل مقدار کاهش می یابد.